تاریخ جلسه: 93/04/05
مدت زمان سخنرانی: 00:32:20
حجم فایل: ۱۱٫۰۱ مگابایت
متن بیانات معظم له:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
بسم الله الرّحمن الرّحیم
و به نستعین الحمد لله رب العالمین
و الحمد الله الّذی اُنزل القران فی شهر رمضان و جعلنا و ایاکم من الصائمین و صل الله علی محمد و آله الطاهرین
بیانات حضرت آیت الله کمیلی(سلمه الله) در آستانه ماه مبارک رمضان[۱]
«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ ۖ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ۗ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»[2]
ماه رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است [کتابى ] که مردم را راهبر و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و کسى که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد] خدا براى شما آسانى مىخواهد و براى شما دشوارى نمىخواهد تا شماره [مقرر] را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده است به بزرگى بستایید و باشد که شکرگزارى کنید.
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»[3]
اى کسانى که ایمان آورده اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید.
«اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَی مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ»؛یعنی خدا اگر در گذشته از روزها و شب های ماه شعبان مشمول مغفرت تو نشدیم، در این یکی دو روز باقیمانده ما را مشمول نفحه‌ها و غفران های خود بگردان.
***
عرض کنم در این دو روز باقیمانده جمعه و شنبه (البته روایت سه روز آخر را گفته) به پیشواز ماه رمضان بریم که خیلی مناسب و تاکیدشده است؛ مخصوصا کسانی که از اول ماه تا به حال روزه ای از ماه شعبان نگرفته باشند تدارک می‌کنند .
از امام رضا (عیله السلام )نقل شده که به ابا صلت فرمودند: تدارک کن گذشته را، یکی دو روز آخر ماه شعبان استغفار کن، توبه کن؛ لذا توجه کنید که امشب آخرین شب جمعه ماه شعبان است شب پر فضیلتی هست ماه شعبان همان ماهی است که پیغمبر در صلوات شعبانیه میخوانیم:
«یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ»؛
ماهى که رسول خدا(ص) در روزه دارى و به‌پادارى عبادت در شب‌ها و روزهایش، با تمام توان کوشش می‌کرد.
حضرت هم صائم النهار و هم قائم الیل بوده؛ هم روزها را روزه می‌گرفته و هم شب‌ها را به عبادت قیام می‌کرده است؛ لذا ما باید کم کم خودمان را آماده بکنیم. ماه بزرگ، شهر الله اکبر، همان ماهی که شب قدر دارد، همان ماهی که روزه اش چقدر فضیلت دارد. هر آیه قران مقابل یک ختم قرآن است. بهتر این است که ببینیم چقدر می‌توانیم از این خطبه شعبانیه را بخوانیم. ما یک صلوات شعبانیه داریم یک مناجات شعبانیه و یک خطبه شعبانیه؛ خطبه یعنی سخنرانی که رسول خدا در جمعه آخر ماه شعبان مثل فردایی برای امت بیان کرد.
«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
مردم رو کرده به شما ماهی که ماه برکت،رحمت و مغفرت است.
شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ
ماهی که بهترین ماه های سال است
وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِى وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ
روزهای ماه رمضان بهترین روزهای سال است وشب های آن بهترین شب ها وساعاتش بهترین ساعات.
هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ
شما دعوت شدید که مهمان خدا باشید در این ماه میزبان خود خداست.
وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ
بدانید که شما در این ماه از اهل کرامت های الهی خواهید بود . یعنی خداوند کریم بر شما کرم میکند ،
أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَاد
نفس های شما در این ماه رمضان حکم تسبیح دارد و خواب شماعبادت است.
وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَة
و اعمال شما در آن مورد قبول حق و دعاهای شما مستجاب است؛ از خدا بخواهید که خدا موفق کند شما را به گرفتن روزه‌ی این روزها. با چی؟ با نیت صادقه؛ یعنی نیت روزه دار یک نیت راست، خالص، صادق برای خدا است و با دل‌های پاک؛
أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ
و موفق شوید به روزه داری و تلاوت قرآن؛
بعضی بوده اند چند مرتبه قرآن را ختم می‌کردند. در ماه رمضان سه روز یکبار ختم می‌کردند. این جا «تلاوته کتابه»؛ دارد، من در آخر این خطبه دیدم که «مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِى غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ»؛
یعنی شما یک آیه قرآن در ماه رمضان بخوانی یعنی یک ختم قرآن در غیر ماه رمضان کرده باشی .بعد پیامبر(صلی الله علیه و آله) ادامه داده و فرمودند:
«فَإِنَّ الشَّقِیَّ»؛ شقی یعنی شخصی که بدبخت و بی نصیب و محروم باشد ، کسی که محروم از غفران خدا باشد باشد.
«مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِى هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ»؛
کسی که نتواند از این ماه بهره‌ی خوبی ببرد و از محرومین باشد، نه از مرحومین؛چون در دعا هم دارد: «الهم الجعلنی من المرحومین»؛ خدایا ما را از آن‌هایی که به آن‌ها مرحمت میکنی قرار بده، «و لا تجعلنی من المحرومین» یعنی ما را قرار نده از کسانی که محروم می‌شوند از فیوضات ماه رمضان؛
این‌جا هم می‌فرمایند: شقی، شقاوت و بدبختی مال آن کسی است که در ماه رمضان از فیوضات و مغفرت این ماه محروم بشود.
بعد از آن فرمودند:
«وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَه»؛
و یاد کنید به گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را.
این یکی از جهات و فلسفه روزه گرفتن است.در بعضی روایات هست که وقتی شخص ثروت‌مند در ماه رمضان روزه بگیرد و گرسنه شد، درک میکند آن حالتی که یک فقیر در غیر ماه رمضان دارد. و همچنین فواید دیگری که روزه دارد که هم فواید معنوی دارد و هم فواید جسمی.
الان شما اگر بخواهید یک ماشین را در تمام سال به کار بگیری، فرسوده می‌شود؛ همینطور این معده آدم مرتبا بخواهد کار کند فرسوده می شود. لذا یکی از فواید ماه رمضان همین است که فایده اش بر میگردد به سلامتی جسم؛ اصلا روایت دارد«صوموا تصحوا» روزه بگیرید تا عافیت و سلامتی پیدا کنید.
فواید معنوی زیادی دارد؛ وقتی شما روزه بگیرید یک حالتی از خشوع و خضوع پیدا میکنی؛ وقتی قرآن خدا را بخوانند، موعضه ای بکنند، بیشتر توجه میکنی و یکی از فواید همین است که در خطبه آمده و میفرماید شما وقتی در ماه رمضان گرسنه می‌شوید، گرسنگی قیامت را یاد بیاورید، وقتی تشنه می شوید تشنگی روز قیامت را یاد بیاورید.
«تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ»؛
می فرماید: صدقه دهید به فقرا و مسکینان خود، و احترام بگذارید به بزرگترهایتان؛ یعنی بچه‌ها و نوجوانان عزیز این‌ها باید به پدر و مادر، بزرگان، عمو، دایی، معلم، و هر کسی که سنش از او بیشتر است؛ کوچکتر به بزرگتر احترام بگذارد.
«وَارْحَمُواصِغَارَکُمْ»؛ بزرگتر ها هم همین طور نسبت به صغار، بچه‌ها و آن هایی که سنشان کمتر است، عنایتی داشته باشند.
«وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ»؛ صله رحم به جای آورید .
«وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ »؛ زبان را حفظ کنید از گناه .گوش را حفظ کنید .
«وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ»؛ گوش را از ترانه، از غیبت و از چیزهایی که انسان را از یاد خدا دور میکند، نگاه دارید.
«وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَى أَیْتَامِکُمْ»؛
وقتی شما به یتیم مردم نظر داشتید و کمک کردید، فردا به ایتام شما هم کمک می‌کنند چون دنیا دار مکافات است، خوبی کنی، خوبی می بینی؛ بدی کنی، بدی می بینی این یه چیز تجربه شده است.
«وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ.َ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِى أَوْقَاتِ صَلَاتِکُمْفَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ»؛
میفرماید: و از گناهان خود توبه کنید و وقتی نماز می‌خوانید در ماه رمضان زود بلند نشوید بروید، بنشینید، تعقیبات داشته باشید. دعای «یا علی و یا عظیم»؛ این دعا را باید حفظ کرد. همیشه که شما در مسجد نیستید که برای شما بخوانند. یک جا هم تنها هستید که باید از حفظ بخوانید.
بنابراین در نمازها فرموده اند در اوفات نماز زیاد دعا کنید. «الهم ادخل علی اهل القبور السرور» و ادعیه دیگر که هستند.
در ادامه فرمودند:
«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ»؛
این جان شما گرو عمل شماست، استغفار کنید که به وسیله استغفار از اسارت نفس بیرون بیایید.
«وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ»؛
پشت شما از گناه سنگین شده است؛ لذا در این ماه هر چه می‌توانید سجده طولانی انجام بدید. سجده یونسیه را بعضی از بزرگان خیلی سفارش می‌کردند که می گویند حداقل ۴۰۰ مرتبه در سجده؛ حداکثرش عدد خاصی ندارد.
این ذکر حضرت یونس است که: «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین»؛
«وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ»؛
خدا قسم خورده به عزتش که کسی که نماز واقعی بخواند و سجده واقعی انجام بدهد، او را عذاب نخواهد کرد. بعد همین طور در مورد افطار صحبت میکند، ثواب یک برده آزاد کردن دارد؛
حتی میفرماید اگر قدرت مالی بر افطار دادن نداشتید، کمی خرما بگیرید و با یک دانه خرما هم روزه دار را افطار بدهید.
ما در عراق که بودیم در موقع افطار در مسجد می آمدند یک مقدار آب زعفرانی، یا یک چایی، یا یک خرمایی می دادند که ثواب افطار را ببرند.
«أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِى هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ»؛
اگر کسی بتواند در ماه رمضان روزه بگیرد و خوش برخورد باشد؛ چون می‌دانید روزهای بلند هفده ساعت است؛ آدم از ظهر به آن طرف گاهی حوصله اش نمی‌گیرد؛ اگر رعایت نکند، حالت عصبی، بد اخلاقی میگیرد. پیغمبر(صلی الله علیه و آله) میفرماید مواظب باشید در ماه رمضان اخلاقتان خوش باشد و گرفته نشوید.
بعد همین طور می فرماید کسی که شرش، اذیت و آزارش به کسی نرسد در این ماه خداوند دیگر به او غضب نخواهد کرد .کسی که با ارحامش صله به جای آورد خداوند هم رحمتش رابه او وصل خواهد کرد .کسی که با رحمش رفت و آمد نکند بر سر جزئیات و مسائل ناچیز دنیوی بخواهد قطع رحم کند، خداوند هم رحمتش را از او قطع میکند.
بعد میفرماید کسی که در ماه رمضان یک نماز مستحبی بخواند سبب می‌شود که برات جهنم به او بدهند و کسی که یک نماز واجب بخواند در ماه رمضان مثل این که هفتاد نماز واجب در غیر ماه رمضان بخواند. یعنی همین نمازهای معمولی که ما می خوانیم، نماز ظهر، عصر این‌ها هفتاد برابر ثوابش بیشتر است. بعد فرمودند که همینطور کسانی که برای من صلوات بر محمد و آل محمد بفرستند.
«وَ مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِینُ»؛
روزی که سنجش اعمال سبک می شود به خاطر گناهان، می بینی که کسی که زیاد صلوات در ماه رمضان بفرستد، خدا میزانش را سنگین میکند و بعد میفرماید:
«وَالشَّیَاطِینَ مَغْلُولَةٌ»؛ ای مردم بدانید شیاطین درماه رمضان غل و زنجیر به دست و پایشان خورده؛ مغلوله یعنی غل و زنجیر خورده به دست و پایشان. ما اعتقاد داریم شیطان از طایفه جن است.
«إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ»[4]؛ جز ابلیس سجده کردند که از [گروه] جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید؛
و این شیاطین لشکری هستند که این‌ها وقتی شما می‌خواهید با خدا راز و نیاز کنیی، عبادت کنی، این‌ها می‌آیند هجمه می‌کنند، ولی چیزی که هست خداوند از رحمت و کرمش این شیاطین را به خاطر این ماه و شرافت این ماه در غل و زنجیر گذاشته که نزدیک شما نیایند.
و لذا می بینید که چقدر از اعمال صالح ،خیرات ،مبرات در این ماه صورت میگیرد. بعد میفرماید که امیرالمومنین برخواستند سوال کردند:
«مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِى هَذَا الشَّهْرِ؟»؛ بهترین عمل در این ماه رمضان چیست؟
«فَقَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِى هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ»؛ پیغمبر(ص) فرمودند بهترین عمل همین است که شما گناه نکنید، ترک معصیت، ترک گناه؛
بعد حضرت شروع کردند به گریه کردن «ثُمَّ بَکَی فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا یُبْکِیکَ»؛ حضرت علی(علیه السلام) فرمودند: یا رسول الله چرا گریه می‌کنید؟ «فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَبْکِی لِمَا یَسْتَحِلُّ مِنْکَ فِی هَذَا الشَّهْرِ»؛ فرمودند گریه ام بر این است که در این ماه بعد از من، کسانی خون تو را مباح می دانند؛ یستحل: یعنی مباح می‌دانند. بعد فرمودند خبر از آینده که «کَأَنِّی بِکَ وَ أَنْتَ تُصَلِّی لِرَبِّکَ»؛ مثل آن است که می‌بینم و تو برای خدایت نماز می خوانی.-چون حضرت علی نماز صبح می خواندند در روز ضربت خوردن در ماه رمضان؛ نماز صبح بود.-
«وَ قَدِ انْبَعَثَ أَشْقَی الْأَوَّلِینَ»؛ و برخواسته است شقی ترین از کسانی که از اول این دنیا آمده اند؛ و آن‌هایی که در آخر می‌آیند؛-یعنی کسی دیگر مثل شقاوت ابن ملجم نیست-؛
«شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَةِ ثَمُودَ»؛
آن شقی که دوست و جفت آن شقی که پی کننده ناقه ثمود بود؛
-چون آن کسی که پی کرد بچه ناقه صالح را که خدا خبر داده بود که اگر این کار را بکنید، شما را عذاب می کند؛ یک نفر شقی که اهل شقاوت بود آمد این کار را کرد .حال این‌جا پیغمبر(ص) میفرماید ابن ملجم این شقی دوست آن شقی که پی‌کننده ناقه صالح بود و مورد سخت و عذاب خدا قرار گرفت:
«فَضَرَبَکَ ضَرْبَةً عَلَی قَرْنِکَ فَخَضَبَ مِنْهَا لِحْیَتَکَ.قالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام) فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ ذَلِکَ فِی سَلَامَةٍ مِنْ دِینِی»؛
بر فرقت ضربتی می زند که با آن محاسن و ریش تو خضاب می‌شود به خون سرت؛ پس، حضرت علی فرمود: آیا در آن زمان دین من سالم است؟! ببینید چقدر موضوع سلامت دین اهمیت دارد؛ علی(ع) می‌گوید من جانم فدای دین باشد، فقط دینم سالم بماند. حالا از این سخن حضرت علی(علیه السلام) خیلی باید پند بگیریم که از مسائل دینمان کم نگذاریم. اگر از دنیامان کم گذاشتیم، ولی از دینمان کم نذاریم؛
«فقال صلی الله علیه و آله: فی سلامة من دینک»؛ دین تو سالم است!
«ثمّ قالَ صلّی الله علیه و آله: یا علی، مَن قَتلکَ فَقد قَتلَنِی، و مَن أبغَضَکَ فَقَد أبغَضَنی، و مَن سَبّکَ فَقَد سَبّنِی، لأنّکَ مِنّی کَنَفسِی، روحُکَ مِن روحی، و طِینتُکَ مِن طینتِی، إنّ الله تبارک و تعالی خَلقنِی و ایاکَ،و إصطَفانِی وَ ایاکَ، و إختارَنی للنبوّة، وَ إختارَکَ لِلإمامَةِ، و مَن أنکَرَ امامَتَکَ فَقَد أنکَرَ نُبُوّتِی»؛
سپس حضرت پیامبر(ص) فرمود: یا علی! هر کس تو را بکشد، مرا کشته و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته؛ برای این که تو از من، مثل جان منی و طینت تو از طینت من است و تو وصی من و خلیفه من بر امّتم هستی!
و صلی الله علی محمّد و آله الطّاهرین
۱- بیانات در هیات الرضا(ع) اردبیل؛ ۱۳۹۳/۰۴/۰۵؛ مطابق با ۲۸ شعبان ۱۴۳۵
۲- سوره بقره؛ آیه ۱۸۵
۳- همان؛ آیه ۱۸۳
۴- سوره کهف؛ آیه ۵۰